انتخابات نمایندگان معلمان در صندوق ذخیره فرهنگیان؛ راه‌ حل یا پاک‌کردن صورت‌ مسئله؟ آیا حضور نمایندگان فرهنگیان، تشریفاتی و توجیه‌ کننده عملکرد دست‌اندرکاران کنونی صندوق نیست؟

این روزها در حالی که هنوز پرونده اختلاس و سوء استفاده‌های مالی در صندوق‌ ذخیره‌ فرهنگیان روشن نشده و نتیجه ماه‌ها تحقیق‌ و تفحص به اطلاع مالکان واقعی این بنگاه اقتصادی وابسته به آموزگاران نرسیده است، خبری‌های گوناگونی درباره انتخاب «دو نفر نماینده و یک بازرس» برای عضویت در هیئت ‌امنای صندوق‌ ذخیره‌ فرهنگیان از میان معلمان مطرح می‌شود.

به گفته اصغر حصیری، مشاور اقتصادی وزیر آموزش‌ و پرورش، فرایند انتخاب ۲ نفر از فرهنگیان به عنوان عضو هیأت امنای صندوق‌ ذخیره‌ فرهنگیان در دو مرحله انجام خواهد شد. مرحله اول آن الکترونیکی استانی بوده و ۸۳ نفر به مرحله دوم کشوری راه خواهند یافت و در نهایت ۲ نفر انتخاب خواهند شد که با ابلاغ وزیر آموزش‌ و‌ پرورش به عنوان عضو هیأت امنای صندوق به مدت ۴ سال منصوب می‌شوند.

موسسه صندوق‌ ذخیره‌ فرهنگیان با هدف حمایت و کمک به تامین مالی معلمان پس از دوران خدمت تاسیس شد.

صندوق‌ ذخیره‌ فرهنگیان می‌توانست کثرت جمعیت معلمان را یک ظرفیت ببیند، اما عدم شفافیت، نبود نظارت اعضا، حجم بالای سرمایه و انجام فعالیت‌های گوناگون و وجود ده‌ها شرکت در زیرمجموعه این موسسه، صندوق‌ ذخیره‌ فرهنگیان را به محیط مناسبی جهت رشد تخلفات و رانت تبدیل کرده است.

عملکرد ضعیف و توام با روابط ناصحیح مسئولان صندوق‌ ذخیره‌ فرهنگیان باعث شده است تا صندوقی که می‌بایست در دوران بازنشستگی به یاری فرهنگیان بیاید، حالا به دغدغه اصلی آنان تبدیل شده است.  بهترین کار نظرخواهی از اعضاء درباره انحلال یا ماندگاری این صندوق است

بدون تردید انتخاب نمایندگان فرهنگیان برای اداره و نظارت بر فعالیت‌های موسسه مساله مهمی است و جامعه فرهنگیان باید نسبت به آن حساس باشند، اما به‌زعم نگارنده مهم‌تر از انتخاب نمایندگان، پرداخت به چرایی به وجود آمدن اختلاس و سوء استفاده مالی در این صندوق است. چراکه فساد محصول یک ساختار نادرست است و بدون ریشه‌یابی ساختاری علل روی دادن فساد و اختلاس، به درستی نمی‌توان با آن به مقابله پرداخت و قطعا در آینده‌ای نزدیک و به شکلی دیگر تکرار خواهد شد.

بازرس منتخب تا چه اندازه قادر به ایفای نقش نظارتی و شفاف‌سازی فرایندهای موسسه خواهد بود و چگونه می‌تواند بر ساختار تودرتوی صندوق ذخیره فرهنگیان و نحوه فعالیت ۲۷ شرکت زیرمجموعه آن نظارت داشته باشد  یکی از مهم‌ترین راه‌کارهای مبارزه با فساد، نهادهای نظارتی است. یکی از ایرادات اساسی صندوق‌ ذخیره‌ فرهنگیان، فقدان مکانیسمی برای نظارت اعضاء (رسمی یا غیر رسمی) بر فعالیت ده‌ها شرکتی است که توسط این موسسه اداره می‌شوند.

شوربختانه فرهنگیان در هیچ کدام از تصمیمات موسسه از زمان تاسیس تا به امروز نقشی نداشته‌اند که این عدم حضور در اداره و نظارت، به شدت فرهنگیان را رنجانده و شفافیت عملکرد صندوق را برایشان مخدوش کرده است.

صندوق‌ ذخیره‌ فرهنگیان، امروز با چالش‌هایی جدی روبه رو است که ناشی از ایرادهای متعدد در اساسنامه آن می‌باشد. یکی از دلایل ابهام در عملکرد صندوق، بحث پیرامون ماهیت آن است.

صندوق‌ ذخیره‌ فرهنگیان یک شرکت سهامی نیست بلکه یک موسسه تجاری است و براساس قانون تجارت تاسیس شده است؛ بنابراین تمام فعالیت‌های آن و ضوابط مربوطه براساس قانون تجارت صورت می‌گیرد و این قانون، نحوه مدیریت آن را «هیات امنایی» تعریف کرده است.

قانون ایجاد این صندوق به شکلی تدوین شده است که دست وزیر آموزش‌ و پرورش را برای انتخاب اعضای هیات امنا باز گذاشته است. مطابق ماده ۱۲ اساسنامه، رییس هیات امنای صندوق‌ ذخیره‌ فرهنگیان وزیر آموزش‌ و پرورش است و انتخاب اعضای هیات امنا (پنج نفر از فرهنگیان شاغل و یا بازنشسته و یا متخصصان اقتصادی کشور) که طبق اساسنامه شرط فرهنگی بودن برایشان الزامی نیست، توسط وی انجام می‌شود، باعث شده است که در طی سنوات گذشته هیچ فردی از فرهنگیان توسط وزیر به عنوان هیات امنا انتخاب نشود.

بنابراین تمامی تصمیمات و خط مشی موسسه از سوی وزیر آموزش‌ و پرورش اتخاذ می‌شود و «هیات امنای انتصابی» نقش مجمع عمومی را به نیابت از اعضاء برعهده دارد.

اگرچه انتخاب دو عضو هیات امنای صندوق‌ ذخیره‌ فرهنگیان از میان معلمان یک گام رو به جلو جهت افزایش مشارکت و نقش‌آفرینی معلمان در فرآیندهای صندوق ذخیره بوده و موجب نظارت و اعتماد بیشتر جامعه فرهنگیان خواهد شد، اما نباید فراموش کرد که از یک سو هنوز «شرح وظایف و حیطه اثرگذاری و تصمیم‌گیری» نمایندگان انتخابی در اساسنامه صندوق ذخیره فرهنگیان تدوین و تصویب نشده است و از سوی دیگر اطلاع‌رسانی و سازوکار انتخاب نمایندگان معلمان برای عضویت در هیئت امنای صندوق‌ ذخیره‌ فرهنگیان کاملاً مشخص نیست.

بنابراین در این مقطع به نظر می‌رسد که اساسنامه موسسه نیاز به اصلاح و بازنگری اساسی دارد. اما از آنجایی که هرگونه تغییر در اساسنامه باید با مصوبه و حداقل اطلاع مجلس‌شورای‌اسلامی انجام شود، هدف و نیت طرح جدید وزارت آموزش‌ و پرورش مبنی بر انتخاب دو عضو هیات امنای صندوق‌ذخیره‌فرهنگیان از میان معلمان را در هاله‌ای از ابهام و تردید قرار داده است.

سخنی با رئیس ستاد راهبری انتخابات نمایندگان:

تصمیم به برگزاری انتخابات برای حضور دو نفر از نمایندگان معلمان در صندوق‌ذخیره‌فرهنگیان با همه کاستی‌ها و نواقص، اقدام مثبتی است، اما باید به این سؤالات پاسخ داد که «اضافه شدن دو نماینده انتخابی چه تاثیری بر سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌های هیات مدیره ۵ نفره انتصابی خواهد داشت و نمایندگان منتخب چگونه قادر به دفاع از حق و حقوق فرهنگیان خواهند بود؟

بازرس منتخب تا چه اندازه قادر به ایفای نقش نظارتی و شفاف‌سازی فرایندهای موسسه خواهد بود و چگونه می‌تواند بر ساختار تودرتوی صندوق ذخیره فرهنگیان و نحوه فعالیت ۲۷ شرکت زیرمجموعه آن نظارت داشته باشد؟

آیا حضور نمایندگان فرهنگیان، تشریفاتی و توجیه‌ کننده عملکرد دست‌اندرکاران کنونی صندوق نیست؟»

به نظر می‌رسد برای این صندوق و آینده‌ی آن باید چاره‌ای اساسی اندیشید و در این میان بهترین کار نظرخواهی از اعضاء درباره انحلال یا ماندگاری این صندوق است.

صدای معلم